Παλόγλου Παναγιώτης: Χωρίς Τίτλο, Ξηρή χάραξη, 48,8x44 εκ., 2009
Κάθε δηµιουργία που προορίζεται να θέσει τα θεµέλια της πορείας ενός νέου δηµιουργού, ανεξάρτητα από το ποια θα είναι αυτή, θέτει σηµαντικά ερωτήµατα. Πρόκειται για ερωτήµατα που δεν έχουν στην ουσία τους σχέση µε την όποια προσέγγιση επιχειρεί ο θεωρητικός ιστορικός που ερευνά την εξέλιξη και την διαµόρφωση µιας πορείας, τον χαρακτήρα και την ταυτότητα του έργου ενός δηµιουργού όπως αυτό διαµορφώνεται στον χρόνο.
Αποκοµµένες από κάθε τέτοια θέαση, οι δηµιουργίες των νέων Καλλιτεχνών τολµούν το «παιχνίδι» εκείνο που αφήνει το ξεδίπλωµα της δηµιουργίας και το µυστικό της ανεξιχνίαστο µε το ερώτηµα ενεργό. Με µια έννοια, το «παιχνίδι» αυτό παραµένει και για το νέο δηµιουργό ανερµήνευτο και σιωπηλό, όµως παραµένει ένα δηµιουργικό παιχνίδι που τον εντάσσει ταυτόχρονα µέσα στους δικούς του κανόνες.
Αργότερα, οι Συµπληγάδες ενός συστήµατος που καθορίζει και διαµορφώνει πράγµατα και καταστάσεις, επιβάλλει ένα διαφορετικό ξεδίπλωµα του «παιχνιδιού» είτε πρόκειται για τη δηµιουργική διαδικασία είτε ακόµα και για το αποτέλεσµα της, το ίδιο το έργο τέχνης.
Στην παρούσα όµως χρονική στιγµή, όσο το «παιχνίδι» διαρκεί ως τέτοιο, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Φλώρινας φιλοξενεί αυτό το «ανεξιχνίαστο» ως ερώτηµα και ως ταυτότητα του «παιχνιδιού» και των δηµιουργών, αφήνοντας έξω από την σκέψη του το «πέρας» κάνοντας έτσι σύµβολο το ίδιο το «παιχνίδι».
Από το κοντινό ή µακρινό παρελθόν ο Ηράκλειτος µας ψιθυρίζει πως: «αιών παίς έστι παίζων, πεσσεύων…»
Η παρουσία των νέων δηµιουργών – φοιτητών του εργαστηρίου Χαρακτικής και Εικαστικών εκτυπώσεων του Τµήµατος Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. πιστοποιεί αυτή την πρόθεση που τη συνοδεύουν το όνειρο, η αβεβαιότητα και η φαντασία που είναι και οι µόνοι κανόνες του «παιχνιδιού», καθώς τολµούν ταυτόχρονα να εντοπίσουν το νήµα και την αρχή του για να αρχίσει το ξετύλιγµα.
Χάμου Ιωάννα: Άτιτλο, 65χ50 εκ., λινόλεουμ, 2008
Σπουδαίοι σύγχρονοι Εικαστικοί και χαρισµατικοί ∆άσκαλοι φέρουν την ευθύνη για την οργάνωση αυτής της έκθεσης, ο Ξενής Σαχίνης, Καθηγητής στο εργαστήρι Χαρακτικής και Εικαστικών εκτυπώσεων, πολύτιµος και αγαπητός φίλος του Μουσείου από παλιά και ο Μανόλης Γιανναδάκης αναπληρωτής Καθηγητής στο ίδιο εργαστήρι. Και οι δυο επίµονα και µε πληρότητα επικαιροποιούν την παρουσία της Χαρακτικής, µιας τέχνης που συνδέει το κλασσικό παρελθόν και τις χειρονακτικές τεχνικές µε τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες, σε µια εποχή όπου η «Τεχνική» επηρεάζει και καθορίζει τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου στο σύνολό της.
Με συνεχείς εκθέσεις και ακούραστη δηµιουργικότητα, η «οµάδα» αυτή κατακτά αναµφισβήτητα µία παρουσία στον εικαστικό χώρο καταθέτοντας ερωτηµατικά και προβληµατισµούς για την πορεία αλλά και για την ταυτότητα της Χαρακτικής τέχνης που και αυτή µέσα στο φάσµα της Τεχνικής & Τεχνολογικής «προόδου» -όπως κι όλες οι άλλες Τέχνες εξάλλου- αναζητά διάδροµο πλεύσης µε νέα ζητούµενα και δεδοµένα.
Όµως το «παιχνίδι» αυτό έχει και έναν άλλο ιδιαίτερα ισχυρό λόγο που ξεδιπλώνεται εδώ µπροστά µας, στον Τόπο αυτόν απ’ όπου µπορεί να συνδιαλλαγεί και να ανταµώσει τους νέους δηµιουργούς του Τµήµατος Εικαστικών και Εφαρµοσµένων Τεχνών του Π.∆.Μ. Ο διάλογος είναι παρών και αναγκαίος.
Παράλληλα το Μουσείο αναζητά και στηρίζει αυτόν το διάλογο, ως όφειλε, δικαιώνοντας έτσι το ρόλο, την προσφορά και την παρουσία του στη σηµερινή εικαστική πραγµατικότητα.
Τέλος το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Φλώρινας υποδέχεται µε ιδιαίτερη χαρά τους νέους δηµιουργούς της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. συµµετέχοντας µε το δικό του µέτρο στο ξετύλιγµα του «παιχνιδιού» τους.
Θωµάς Ζωγράφος, εικαστικός
Για το ∆.Σ. του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας
Παπαδουλή Ισιδώρα: Άναρος ΙΙ (το αντίθετο του ονείρου, τοπική διάλεκτος), ανάγλυφη χάραξη-οξυγραφίες, 49x100 εκ., 2009
Ίσως ο θεατής αυτής της έκθεσης να βρεθεί εµπρός σε ένα δίληµµα και αυτό αφορά στον τρόπο που θα κλιθεί να κρίνει το κάθε έργο αλλά και το σύνολο της έκθεσης. Θα κρίνει τα χαρακτικά έργα ως ένα ξεχωριστό είδος και σύµφωνα µε την ιδιαιτερότητα της τεχνικής ή θα τα κρίνει όπως ακριβώς θα έκρινε οποιοδήποτε άλλο έργο τέχνης που θα έβλεπε σε µια έκθεση χωρίς το κριτήριο του είδους να είναι το πρώτιστο. H δική µου προτροπή είναι να κρίνει την έκθεση όπως ακριβώς θα έκρινε κάποια άλλη, χωρίς να λαµβάνει υπ’ όψη του το είδος των έργων ώστε να χρησιµοποιήσει διαφορετικά κριτήρια. Όπως κρίνουµε τα διάφορα εικαστικά έργα µε τον ίδιο τρόπο θα κρίνουµε και αυτά της χαρακτικής. ∆ηλαδή είναι ενδιαφέροντα ή όχι;. Μπορούν να αιχµαλωτίσουν το βλέµµα και το θυµικό ενός θεατή ή όχι; Καθώς όµως µιλούµε για µια οµαδική έκθεση ενός ολόκληρου Εργαστηρίου µοιραία µπορεί να υπάρξουν και διαφορές αντίληψης αλλά και διαφορές στο βαθµό της κατανόησης και εφαρµογής της διδακτικής διαδικασίας.
Πιστεύω, λοιπόν, ότι η διαφορετικότητα στη διδακτική και στην αντίληψη της τέχνης και του είδους της τέχνης που διδάσκεται ειδικότερα, είναι απαραίτητος παράγοντας στην πολυφωνία που είναι το τελικό ζητούµενο και αντικείµενο έρευνας στις Σχολές Καλών Τεχνών.
Ταυτόχρονα η παραδοσιακή χαρακτική δέχθηκε, όπως και οι άλλες εικαστικές τέχνες άλλωστε, την εισβολή της τεχνολογίας και ιδιαίτερα της ψηφιακής τεχνολογίας. Μετά από την πρώτη κρούση και τις συζητήσεις που αυτή η εισβολή προκάλεσε, τα πράγµατα όχι µόνο έχουν καταλαγιάσει αλλά έχουν πάρει πια τις κατευθύνσεις τους. ∆ίπλα λοιπόν, στις γνωστές τεχνικές της χαρακτικής έχουν πάρει ισότιµα τις θέσεις τους και τα έργα που δηµιουργήθηκαν µε τις καινούργιες τεχνικές.
Σταμενίτης Γιάννης: Δεκέμβριος του 2008 Μικτή τεχνική (laser εκτύπωση σε χαρτί γραφής, χαρτόνι mikrovelle, μαρκαδόρος, μεταλλικά τρούκ, βίδες, μεταλλικές γωνίες, λάστιχο, plexiglass, νήμα, ξύλο, κάσια, ύφασμα), 60χ60 εκ. περίπου, 2009
Σε κάποιες από αυτές, για να φτάσει ο καλλιτέχνης στο τελικό αποτέλεσµα, µπαίνει αµέσως στη φάση της εκτύπωσης χωρίς να είναι αναγκασµένος να περάσει από τη φάση της χάραξης. Άλλωστε ακόµα και στη λιθογραφία δεν υπάρχει χάραξη µε τη γνωστή της µορφή, όπως στη βαθυτυπία και στην ανάγλυφη χάραξη. Καθώς ονοµάζουµε χαρακτικό το τυπωµένο χαρτί που προήλθε µετά το χάραγµα µιας µήτρας, κάθε έργο το οποίο προήλθε και αυτό µέσω τυπώµατος, (ανεξάρτητα αν υπήρξε χάραξη ή όχι) ανήκει και αυτό στα ερευνητικά και διδακτικά καθήκοντα ενός εργαστηρίου χαρακτικής. Σε αντιδιαστολή τώρα µε τα έργα που προήλθαν από χάραξη και τύπωµα και που τα ονοµάζουµε χαρακτικά, τα έργα που προέρχονται από διάφορων ειδών εκτυπώσεις θα τα ονοµάζουµε πια εικαστικά τυπώµατα.
Στις Σχολές της Ευρώπης, τα Εργαστήρια Χαρακτικής ονοµάζονται πια Εργαστήρια Εικαστικών Εκτυπώσεων, καθώς µέσα σ’ αυτόν τον τίτλο περιλαµβάνεται και η γνωστή έννοια της χαρακτικής και η νέα αυτή των εικαστικών εκτυπώσεων διάφορων µεθόδων.
Στην παρούσα έκθεση το Εργαστήριο Χαρακτικής και Εκτυπώσεων του Α. Π. Θ. παρουσιάζει τις εργασίες των φοιτητών του που ανήκουν στην κατεύθυνση Χαρακτικής, των φοιτητών που έχουν µάθηµα επιλογής τη χαρακτική αλλά και κάποιων που επιλέχθηκαν από το υποχρεωτικό µάθηµα του πρώτου έτους. Έτσι ο θεατής θα παρακολουθήσει όλο το φάσµα των δραστηριοτήτων που αφορά στη διδασκαλία της χαρακτικής και των εικαστικών τυπωµάτων στο Τµήµα µας. Θα σηµειώσει ότι δίπλα στα έργα που έχουν γίνει µε τις κλασικές τεχνικές, υπάρχουν και έργα που δηµιουργήθηκαν µε την ψηφιακή γνώση και τεχνολογία. Και στις δύο περιπτώσεις αυτό που είναι σηµαντικό, είναι η συνθετική διαδικασία που έγινε µε το µυαλό του καλλιτέχνη και που προήλθε από ένα οπτικό ή συναισθηµατικό ερέθισµα. Οι τεχνικές µαθαίνονται πολύ πιο εύκολα από ότι η διαδικασία της σύνθεσης. Ανεξάρτητα από την τεχνική µε την οποία έγινε ένα έργο, αυτό είναι ενδιαφέρον αν η γενεσιουργός του ιδέα και η σύνθεσή του είναι ενδιαφέρουσα. Αν δεν είναι, τότε το έργο είτε δηµιουργήθηκε µε τις κλασικές τεχνικές είτε µε τα τυπώµατα δεν θα είναι ενδιαφέρον και θα εγκλωβίσει το βλέµµα και την ψυχή του θεατή.
Έτσι, δίπλα στο πινέλο, υπάρχει και ρολό του τυπώµατος και το ποντίκι του υπολογιστή. Τίποτα δεν αναιρείται αλλά καινούργια εργαλεία και µέθοδοι προστίθενται στις υπάρχουσες.
Για την κλασική χαρακτική θα έλεγα ότι µπορεί να αντιληφθεί κανείς τη χάραξη ως την πληγή σε ένα παιδικό γόνατο και την γάζα µε το αντίθετο ίχνος της πληγής στη γάζα ως την εκτύπωση. Για τα εικαστικά τυπώµατα απλά είναι ένας άλλος τρόπος να βάζει κανείς χρωµατική ύλη την ίδια στιγµή και σε όλο το εµβαδόν της σε µια επιφάνεια υποδοχής.
Τέλος, οι φοιτητές και οι διδάσκοντες του Εργαστηρίου Χαρακτικής και Εικαστικών Τυπωµάτων του Α. Π. Θ. ευχαριστούν θερµά το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Φλώρινας που τους έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσουν στο κοινό τα αποτελέσµατα των εργασιών τους.
Ξενής Ν. Σαχίνης
Καθηγητής Χαρακτικής
